OVER MENNO TER BRAAK, HANNEKE STOLTE EN VOORAL HAAR WARME MOEDER.

[033683] Braak, Menno ter. HET CARNAVAL DER BURGERS. Arnhem: Van Loghum Slaterus, 1930. 273, (1) pp. Oorspronkelijke oranje [volgens de Schuhmachers is er ook een latere versie in geel] linnen band met blindstempel lijn rondom op het voorplat. Titel in goud op voorplat en rug. Oorspronkelijk stofomslag gedrukt in rood en zwart met foto van acht personen met een groot carnavals-masker over hun hoofd. Stofomslag met gedeeltelijk herstelde randbeschadigingen. De rug door zon verkleurd en het stofomslag met een verticale vouw in het midden van de rug. HERKOMST: blijkbaar heeft het boek bij moeder Stolte vele jaren zonder omslag in de boekenkast gestaan. Na haar overlijden in 1970 moet haar dochter Hanneke het stofomslag bij haar papieren hebben gevonden, na 40 jaar weer met het boek hebben verenigd, en aan haar eigen bibliotheek hebben toegevoegd (dit boek werd in veiling Bubb Kuyper 38 met meer van Hanneke's eigen boeken gekocht). Met handgeschreven opdracht in pen: Mei 1930/Voor Mw. Stolte-Hartog (p. 273)/ voor onnoemlijk veel hartelijkheid/ Menno ter Braak, en een zijaanlijning op p. 273. Een voor zijn doen wel zeer uitgebreide opdracht, niks vds!

De dochter van de voorgaande eigenaar was in 1929 en 1930 met Ter Braak verloofd, en is beter bekend als Hanneke. Recent is in Hanssen, ALLE VERLIES IS WINST veel aandacht besteed aan de verlovingsperiode. De hartelijke Hanneke en Ter Braak waren nogal een tegenstelling, ook volgens zijn vrienden. In die tijd kwam hij vaak in huize Stolte in Zeist, waar hij literaire belangstelling met zijn aanstaande schoonmoeder deelde. De warmte in het gezin Stolte stond in sterk contrast tot de kille atmosfeer bij zijn ouders in Eibergen, waar Hanneke het eigenlijk nog het beste met vader Ter Braak kon vinden. In de verlovingstijd schreef Menno dit boek, dat in de eerste maanden van 1930 door Van Lochum Slaterus voor uitgave werd geaccepteerd.

Tussen de verloofden is veel gesproken over de opdracht van dit boek aan Jo Planten-Koch, nu Hanneke zo dicht bij het ontstaan van Menno's eerste grote boek had gestaan. De eigenlijke reden van de verbreking van de verloving vat Hanssen zo samen: Zij ontwaarde hem in de menigte, zag een heer met een hoed en een lorgnet, met een koffer in de ene en een wandelstok in de andere hand, en in een keer ging het door haar heen: DIT NOOIT! Zo kwam in april 1930 op het perron van Gare du Nord de verloving in een split second ten einde.

Het verhaal van Hanssen wordt door de opdracht in dit exemplaar door Ter Braak wel zeer bondig aangevuld.

[033686] Couperus, Louis. DE STILLE KRACHT. pp. (383)-478 en (1)-112 uit DE GIDS 1900, III en IV. Rood halflinnen met gemarmerde platten uit de tijd. De eerste (voor)publicatie van deze in het oeuvre van Couperus belangrijke roman. De 1ste publicatie in boekvorm volgt in hetzelfde jaar. Van Vliet (p. 208) schrijft hierover:"De eerste druk is gelijktijdig gezet met de voorpublicatie in De Gids: de boekuitgave werd naar Couperus kopijhandschrift en voor het laatste gedeelte zelfs naar zijn kladhandschrift gezet, de tijdschriftpublicatie naar de proeven van de eerste druk. HERKOMST: W. C. Hartog, haar naam in inkt op het voorste schutblad. Mevrouw (later gehuwd met Stolte) was de moeder van Hanneke Stolte met wie Menno ter Braak in 1929 en 1930 was verloofd. Voor haar exemplaar van (en commentaar op) DR DUMAY VERLIEST zie boek 33685. Voor haar exemplaar van HET CARNAVAL DER BURGERS met een ongewoon warme opdracht aan haar door de auteur zie boek 33683. Zijn verblijf in het gezin Stolte moet voor Ter Braak een hele bijzondere ervaring zin geweest. Met moeder Stolte besprak Ter Braak wel literaire zaken. Hier blijkt wat een fijne neus zij had voor bijzondere boeken. Deze zeer vroege druk van DE STILLE KRACHT heeft zelfs een zwaar bovengemiddelde Neerlandicus niet op de plank staan, maar zij wel.

[033685] Braak, Menno Ter. DR DUMAY VERLIEST. Rotterdam: Nijgh & Van Ditmar, 1933. 230, (2) pp. Oorspronkelijk wittig linnen met titel in grijs op voorplat en rug. Grijze schutbladen. HERKOMST EN OPDRACHT: W C Stolte-Hartog v.d.S. Rotterdam, oct. '33 handgeschreven in pen op de halftitel. Van de eerste eigenaar is dit exemplaar blijkbaar na haar overlijden (1970) naar haar dochter Hanneke gegaan, die in 1929/30 met d. S. verloofd was (dit boek zat in een lot met 4 van de boeken uit Hanneke's eigen bibliotheek. Blijkbaar bestonden er twee jaar na het verbreken van de verloving tussen d. S. en zijn voormalige beoogde schoonmoeder nog zo hartelijke betrekkingen, dat hij bij het uitkomen van dit boek haar een exemplaar present gaf. Zij heeft in potlood de tekst van vele opmerkingen en aanlijningen voorzien. Een eindbeoordeling (ook in potlood) op het achterste schutblad. In verband met de verloving met Hanneke is het commentaar van moeder Stolte zeer belangwekkend en mogelijk ook wel een beetje piquant.

Overigens is de hoofdplot van het boek [de schrijver besluit overhaast zich met de 10 jaar jongere Karin Laurens te verloven nadat zijn redding van haar uit een netelige situatie met een bereidwillige slavernij werd beloond. Later ziet hij even plotseling van de verloving af nadat Karin de glazen vaas, die voor de dood van zijn vader op diens bureau had gestaan, heeft laten stukvallen] nogal anders dan de lezing van Hanssen van die verloving.

Merkwaardig is verder, dat mevrouw Stolte wel een exemplaar krijgt, en Hanneke en Jo Planten-Koch blijkbaar niet.

[033684] Braak, Menno Ter. POLITICUS ZONDER PARTIJ. En 3 Andere Titels. Rotterdam: Nijgh & Van Ditmar, 1934. 288, (2) pp. Oorspronkelijke grijze linnen band met titel op voorplat HERKOMST: JMB Starreveld-Stolte, haar naam in (later?) balpen op het titelblad. Zijaanstrepingen en veel commentaar op de laatste pp. in potlood. Een kranteartikel uit 1986 [NRC?] over deze titel ingelegd. De voorgaande eigenaar is beter bekend als Hanneke Stolte, in 1929 en 1930 verloofd met de schrijver. Later trouwde zij de beeldhouwer Starreveld.

[033682] Braak, Menno Ter. DE PANTSERKRANT. Rotterdam: Nijgh & Van Ditmar, 1935. 125, (3) pp. Origenele dun kartonnen omslag gedrukt in zwart. Titel op voorzijde en rug. Mild gebruind, de rug het meest. HERKOMST: H. Stolte, juni 1935.

Alle titels 1^e druk, 1^e uitgave.

De boeken werden door Bubb Kuyper in een aantal onverbonden lots aangeboden. De gezamenlijke herkomst blijkt uit de identieke inbrengnummers in potlood op het achterschutblad.

Behalve deze exemplaren moet Hanneke Stolte ook een exemplaar van Carnaval der Burgers hebben bezeten, dat door haar eigenhandig was ingebonden. Het bestaat uit katernen, die na gereedkoming als drukproef naar de schrijver werden gestuurd, waarvan hij Hanneke dan stuk voor stuk een exemplaar opstuurde. Zij verbleef toen in Parijs.

Het is onbekend, wat er met dit exemplaar is gebeurd.

Op de 2007 Amsterdam Bookfair biedt Fokas Holthuis aan:

BRAAK, Menno ter  Collectie van tien titels, alle met eigenhandige opdrachten van Menno ter Braak aan Jo Planten-Koch.

€ 2850,-

* Jo Planten-Koch (1891-1986), een oudere zus van de kunstenaar Pyke Koch, was een zeer intieme vriendin van Menno ter Braak. Ze hadden een ingewikkelde verhouding met elkaar, volgens Ter Braak-biograaf Léon Hanssen was ze zelfs 'de vrouw van zijn leven' en 'moeder-geliefde'.

1. Kaiser Otto III (Amsterdam 1928; één van de zeer weinige in linnen gebonden auteursexemplaren; met op p. (5); 'v.d.S.'). 2. Balans. Algemeen jaarboek der Nederlandsche kunsten (Maastricht 1930; linnen; met op het tweede schutblad: 'voor Jo/ Jan 1930/ Menno'). 3. Démasque der schoonheid (Rotterdam 1932; linnen met beschadigd stofomslag; met op de Franse titel: 'voor Jo/ Nov. 1932/ Menno'). 4. Politicus zonder partij (Rotterdam 1934; linnen; 'voor Jo/ met een blik van verstand-/ houding op p. 60 v./ Menno/ den Haag, 20 april '34'). 5. Het tweede gezicht (Den Haag 1935; linnen; met op het tweede blanco schutblad: 'voor Jo/ hartelijk/ Menno/ Juli '35'). 6. De pantserkrant (Rotterdam 1935; ingenaaid; met op de Franse titel: 'voor Jo/ hartelijk/ Menno/ April '35'). 7. Georges Duhamel Le Désert de Bièvres (Parijs 1937; ingenaaid; met handgeschreven opdracht van de auteur aan Menno ter Braak op het voorste schutblad: 'A Monsieur Menno ter Braak/ Souvenir fidèle/ GDuhamel/ février '37'. Daaronder schreef Ter Braak in potlood: 'endossé à Jo Planten-Koch. Op het omslag schreef mevrouw Planten-Koch 'van Menno-'). 8. Het Nationaalsocialisme als Rancuneleer (Assen 1937; geniet, met op de Franse titel: '23 Oct. '38/ v.d.s.' en daarnaast de handtekening van Jo Planten-Koch). 9. Mephistophelisch (Maastricht 1938; linnen; met op de Franse titel: 'voor Jo/ voor 28 Mei 1938/ Menno'). 10. De nieuwe elite (Den Haag 1939; met op de titelpagina: 'voor Jo/ bij wijze van/ nadere explicatie/ hartelijk/ Menno').
Bijgevoegd: A. ROLAND HOLST  In memoriam Charles Edgar du Perron et Menno ter Braak. [Bergen, eigen beheer, 1940]. Geniet. (8) p. Gedrukt in een kleine oplage. De Jong 708. Uit de nalatenschap van Jo Planten-Koch, met haar handtekening op het omslag.